កំណែបោះពុម្ពថ្មី

អារម្ភកថា

របៀបអានសៀវភៅនេះ

តើ​អ្វីទៅ​ជា​ជីវិត?     1

ទង្វើ​អាក្រក់​មិន​អាច​នាំ​ជីវិត​ឱ្យ​សោយសុខ​ឡើយ មិនថា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ ឬអនាគត​ខាងមុខ។

មាគ៌ា​នៃ​ការស្វែងរក​ខ្លួនឯង​     3

ត្រូវ​ធ្វើជា​មនុស្ស​ចេះ​ដាស់តឿន​ខ្លួនឯង ពីព្រោះ​មិន​មាន​អ្នក​ណា​​ម្នាក់​នៅ​ដាស់តឿន​យើង​រហូត​ទេ។

ស្វ័យ​ឆ្លុះបញ្ចាំង​     8

អំនួត​នឹង​ទ្រព្យ ទ្រព្យ​នាំ​អន្តរាយ​ដល់​ខ្លួន។ អំនួត​នឹង​អំណាច អំណាច​នាំ​អន្តរាយ​ដល់​ខ្លួន។ អំនួត​នឹង​ចំណេះ ចំណេះ​នាំ​អន្តរាយ​​ដល់​ខ្លួន។ អំនួត​នឹង​សម្រស់ សម្រស់​នាំ​អន្តរាយ​ដល់​ខ្លួន។

ពិសោធ ឬសាកល្បង​     11

បើ​មេឃ​មិន​រលំ ភ្នំ​មិន​រលាយ​ទៅណា​ទេ គឺ​មនុស្ស​គ្រប់គ្នា​សុទ្ធ​តែ​មានឱកាស​កែប្រែ​ខ្លួន មានឱកាស​ធ្វើល្អ និង​មានឱកាស​ទទួល​ការ​អភ័យ​ពី​មនុស្ស​ជុំវិញ​ខ្លួន។

ស្គាល់​ខ្លួនឯង​តាមរយៈ​សមាធិ​     14

សមាធិ​នាំ​ឱ្យ​ចិត្តស្ងប់ ចិត្តស្ងប់​នាំ​ឱ្យ​យើង​មើល​អ្វីៗបាន​ច្បាស់​ជាង​ចិត្តល្អក់​កករ។

លះបង់​ខ្លួន​ស្វែងរក​ខ្លួន​     16

ជីវិត​ដែល​មានតម្លៃ​បំផុត គឺជា​ជីវិត​ដែល​យើង​ស្គាល់​ខ្លួនឯង។ ជីវិត​រវល់​បំផុត ពេលណា​យើង​ស្គាល់​ខ្លួនឯង ហើយ​ជីវិត​មាន​សេចក្តី​សុខ​បំផុត នៅពេល​ណា​យើង​រស់នៅ​បម្រើ​សេចក្តីល្អ។

ស្គាល់​ខ្លួនឯង​ហើយ ឬនៅ​ទេ?     20

ការ​អាច​ស្គាល់​ខ្លួនឯង​ទៅ​បាន គឺ​ត្រូវការ​ចំណេះដឹង​ច្រើន​ណាស់ ប្រៀប​ដូចជា​អ្នកចេះ​ពិតប្រាកដ​តែង​ដឹង​ថា​ខ្លួនឯង​ល្ងង់។

រនាំង​ដែល​រារាំង​ការស្វែងរក​ខ្លួនឯង​     25

ការស្វែងរក​ខ្លួនឯង វា​ទាមទារ​នូវ​ការ​លះបង់​ច្រើន ប្រៀប​ដូច​ជា​មនុស្ស​ខ្លាច​ម្ជុលចាក់​ថ្នាំ តែ​ត្រូវតែ​អត់ធ្មត់​ចាក់​ដើម្បី​ជា​សះស្បើយ។

អំណាច​នៃ​ភាព​ស្ងប់ស្ងាត់​     28

វត្ត ព្រះវិហារ​អាច​ជួយ​ផ្តល់​ចំណេះដឹង​អំពី​សិល្បៈ​នៃ​ការ​ស្លាប់​ឱ្យ​​មនុស្ស​ស្លាប់​ស្រួល ឬរួចផុត​ពី​បាប​ដែល​ធ្លាប់​សាង។ ប៉ុន្តែ​ជាក់ស្តែង​ទៅ គ្មាន​អ្នក​រួច​រដោះ ផុត​ទុក្ខ​ផុត​សុខ​ឯណា​ដែល​បាន​ត្រាស់​ដឹង​ក្នុង​វិហារ​ឡើយ។

សម្បក​     30

មនុស្ស​ស្រឡាញ់​សម្បក តែ​កុំ​យក​សម្បក​ជា​ខ្លឹម​នៃ​ជីវិត។ ចូរ​ខិតខំ​ដុសខាត់​ដួង​ព្រលឹង ចិត្តគំនិត​ខាងក្នុង ព្រោះ​ឈើខ្លឹម​មាន​តម្លៃ​ថ្លៃ និង​ថ្លៃ​ជា​អមតៈ។

ការគោរព​ខ្លួនឯង​     32

អ្នកណា​ដែល​រស់នៅ​បណ្តែតបណ្តោយ​ខ្លួន​ហួសហេតុ

គឺជា​ប្រភេទ​មនុស្ស​ដែល​មើលងាយ​ខ្លួនឯង។

ធ្វើល្អ រស់នៅ​ឱ្យ​ស្រួលបួល​     36

ខ្ញុំ​ហ៊ាន​និយាយ​ថា “អំណាច​នៃ​សេចក្តី​សុចរិត​ដែល​មាន​ក្នុង​ខ្លួនមនុស្ស​ល្អ​ម្នា​ក់ៗ គឺ​មាន​ឫទ្ធិ​ជាង​អំណាច​ព្រះអាទិទេព”។

ចេះ​មើល​ធម្មជាតិ​ក្នុង​សភាព​ធម្មជាតិ​     40

អវិជ្ជា​ជា​ប្រភព​នៃ​អកុសល​ទាំងឡាយ រី​ឯជីវិត​នឹង​លែង​ក្លាយ​ទៅជា​ទុក្ខ​ទៀតហើយ បើ​យើង​វិជ្ជា។ ជីវិត​ជា​ទុក្ខ​ព្រោះ​អវិជ្ជា​ប៉ុណ្ណោះ!

ដង្កូវ​ក្លាយទៅជា​មេអំបៅ​     46

ពេល​ឡើង​ត្រូវ​ដឹង​ថា​ខ្លួន​កំពុង​ឡើង ពេល​ចុះ​ត្រូវ​ដឹង​ថា​ខ្លួន​កំពុង​​ចុះ ហើយ​ត្រូវ​ដឹង​មួយទៀត​គឺ “ជីវិត​តែង​មាន​ឡើង​មាន​ចុះ!”

មុន​ស្លាប់​ត្រូវ​ធ្វើអ្វី?     49

អ្នក​ដែល​គិត​ប្រយោជន៍​រួម ខុសពី​អ្នក​ដែល​គិត​ពី​ខ្លួនឯង។ បើ​​មិនដឹង​ថា​រស់​ដើម្បីអ្វី​ទេ មុន​ស្លាប់ គឺ​គួរតែ​ធ្វើជា​អ្នកបម្រើ​សង្គម។

ម្នាក់ឯង​     52

ពេលណា​ដែល​ផល​អាក្រក់​មិនទាន់​តបស្នង មនុស្ស​ខ្លះ​យល់ថា​កម្ម​អាក្រក់​ដែល​ខ្លួន​បាន​ធ្វើ មាន​រសជាតិ​ប្រៀប​ដូចជា​ទឹកឃ្មុំ។

ជីវិត​ឥតន័យ តែ​មានតម្លៃ     54

បើ​យល់ថា​ជីវិត​យើង​ទទេ ចូរ​យើង​រស់នៅ​កែច្នៃ​ធ្វើខ្លួន​ឯង​ឱ្យ​ពោរពេញ​ដោយ​គុណ​តម្លៃ​ជា​មនុស្ស។

វាយតម្លៃ​បំភ្លៃ​ការពិត​     57

អ្នកចេះដឹង​ខ្លះ​ដែល​ជាប់​នូវ​តណ្ហា​ក្រាស់​ពេក គឺ​នឹង​ក្លាយ​ខ្លួន​ទៅ​ជា​មនុស្សខូច។ រី​ឯបុគ្គល​អវិជ្ជា ភាគច្រើន​ជាប់​ខ្លួន​ក្នុង​តណ្ហា​នេះ​មិន​តិច​ដែរ។

១០ឆ្នាំ​ដូចគ្នា តែ​ខុសគ្នា​     62

ចង់ឱ្យ​ខ្លួនឯង​ប្រែប្រួល ត្រូវ​តាំងចិត្ត​ប្រឹងប្រែង​ជាមួយ​ពេល​វេលា ឱបក្រសោប​ពេលវេលា។ រូបមន្ត​រីកចម្រើន ប្រឹងប្រែង​ទៅ​មុខ​ជានិច្ច ហើយ​រូបមន្ត​ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​ខ្លួនឯង​អន់ថយ គឺ​មិន​ធ្វើអ្វី​ទាំងអស់។

ដួង​ព្រលឹង​     66

សម្រាប់​យុវជន​ខ្មែរ និង​អ្នកដឹកនាំ​វ័យក្មេង​គ្រប់រូប បើ​មាន​ដួង​​ព្រលឹង​ជា​អ្នកដឹកនាំ​បំពាក់​នៅនឹង​ខ្លួន​ហើយ នឹងអាច​បង្រួប​បង្រួម​​មនុស្ស​បាន បង្កើត​សាមគ្គី នាំ​សុភមង្គល។

ជីវិត​រសាត់​ដូច​ខ្យល់​     71

ចិត្ត​មានធម៌ រក្សា​លោក ចិត្ត​ឥត​ធម៌​បំផ្លាញ​លោក។ លោកិយ​រីក​ចម្រើន​ច្រើន តែ​ផ្លូវចិត្ត​មនុស្ស​បែរ​អន់ថយ អ្នក​ខ្សោយ​បាក់​ទឹកចិត្ត រី​ឯអ្នក​ខ្លាំង​កើត​អំនួត។

ល្ងង់​ខ្លះ ឆ្លាត​ខ្លះ​     74

សុខ​ចិ​ត្ត​ធ្វើជា​មនុស្ស​ខ្វាក់ ប្រសើរ​ជាង​មាន​ភ្នែក មើលឃើញ​មនុស្ស​​គ្រប់គ្នា​សុទ្ធតែ​អាក្រក់​ទាំងអស់ ហើយ​មើលឃើញ​តែ​​ខ្លួន​ឯង​ម្នាក់​គត់​ដែល​ល្អដាច់គេ។ គំនិត​ខ្លះ​ជា​សច្ចៈ​ដោយ​សន្មត​ប៉ុណ្ណោះ! ជា​សត្វ​ជន្លេនដូច​គ្នា រស់នៅ​ក្នុង​ដី​ដូចគ្នា ស៊ី​ដី​ជា​​អាហារ ម្តេច​ក៏​ត្រូវ​បង្កើត​សត្វ​ជន្លេនទេព​ក្នុងចំណោម​ជន្លេន​ដូច​គ្នា (?)

ចង់បាន​អ្វី?     77

មនុស្សយើង​សុទ្ធតែ​ខ្លាំង​ដូចគ្នា តែ​អ្នក​ដែល​វង្វេង​ខ្លួនឯង គឺ​ជា​​មនុស្ស​ខ្សោយ និង​ត្រូវ​អ្នកដទៃ​បោកប្រាស់ រហូត​ក្លាយ​ទៅ​ជា​​ទាសករ។

ចរិត​អ្នក​ប្រឹង​     84

អ្នក​ប្រឹង​មិន​ស្លាប់ តែ​អ្នក​ស្លាប់​ព្រោះ​មិន​ប្រឹង។ ចូរ​យក​ការ​ប្រឹងប្រែង​ធ្វើជា​គុណ​តម្លៃ ហើយ​យក​សេចក្តីល្អ​ជាគោល​ដៅ។ ប្រឹង​ដើម្បី​សេចក្តីល្អប្រឹង​ដើម្បី​រីកចម្រើន ប្រឹង​ដើម្បី​បុព្វហេតុ​ជីវិត។

ចង់​ខ្លាំង កុំ​ខ្លាច​ហត់​     87

ការ​ហត់នឿយ​ពិតប្រាកដ គឺ​ហត់នឿយ​ចិត្ត តែ​មិនមែន​ហត់​នឿយ​​កាយ​ទេ។

អ្នក​ខ្លាំង?     90

ជីវិត​យើង ពេលខ្លះ​ចង់បាន ចង់​ដឹង ចង់​ស្គាល់​នូវ​ទ្រឹ​ស្តី គំនិត ទស្សនៈ​ល្អៗ អស្ចារ្យ វិសេសវិសាល តែបើ​យើង​បាន​ប្រតិបត្តិ​គំនិត​ត្រឹមត្រូវ​មួយ និង​គំនិត​ដ៏​សាមញ្ញ​មួយ​ឱ្យ​បាន​ល្អ​បំផុត នោះ​​ជីវិត​យើង​នឹង​លូតលាស់​ប្រសើរ​ហើយ។

អំពើ​     94

ជន​ណា​អវិជ្ជា ជន​នោះ​ឯង​ជាស​ត្រូវ​នៃ​ខ្លួនឯង ព្រោះ​ខ្លួនឯង​ជា​អ្នកធ្វើ​សកម្មភាព​បំផ្លាញ​ខ្លួនឯង។

សម្តី​ពីរោះ តែ​សកម្មភាព​ពិរុទ្ធ​     96

ជីវិត​ដ៏​ល្អ​ឧត្តម គឺ​ត្រូវ​មាន​សេចក្តី​ស្រឡាញ់​ជា​អ្នក​ជំរុញចិត្ត និង​​មានចំណេះ​វិជ្ជា​ជាម​គ្គ​ទេ​សក៍​នាំ​ផ្លូវ។

ធ្វើល្អ​ព្រោះ​មានហេតុ​ផល?     99

ការ​ធ្វើ​សេចក្តីល្អ​មិនមែន​ដើម្បី​បង្អួត​នរណា​ម្នាក់​ទេ ព្រោះ​សេចក្តី​​ល្អ​ពិតប្រាកដ​មិនមែន​សម្រាប់​អួតអាង​ឡើយ។ សេចក្តី​ល្អ​ពិតប្រាកដ វា​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​សន្តាន​ចិត្ត​ខាងក្នុង​របស់​យើង។

មនុស្ស​បែប​ថ្ម​រមៀល​     102

ដើមឈើ​មួយ​ដើម ពេល​កំពុង​លូតលាស់ វា​គ្មាន​សំឡេង​ទេ តែ​​វា​មាន​សំឡេង​ពេល​ស្លឹក​ជ្រុះ​មក​ដី ជាពិសេស​ពេល​ដើម​ទាំង​មូល​រលំ​ដួល។

ឈឺចាប់​     105

ពេលខ្លះ ការឈឺចាប់​ជា​អ្នក​លត់ដំ​ចិត្តគំនិត​យើង​ឱ្យ​រឹងមាំ រី​ឯ​កា​រស​ប្បា​យដាច់​បង្ហៀរ វា​ជា​អ្នក​បំផ្លាញ​យើង​ក៏​មាន។ ចូរ​ព្រម​​ទទួលស្គាល់​ការឈឺចាប់​និង​ការ​សប្បាយ​ជា​ចំណែក​នៃ​ជីវិត។

ខ្លាំង​ក្នុង ខ្លាំង​ក្រៅ​     110

សូម​សន្តិភាព​ដោយ​កម្លាំង​បុណ្យ! សូម​ស្ងប់​សុខ​ទាំងអស់គ្នា​ដោយ​​កម្លាំង​នៃ​ក្តីមេត្តា​ករុណា​ធម៌!

ត្រូវ​យកឈ្នះ​ភាព​ទន់ជ្រាយ​     114

ទាល់តែ​ចិត្ត​យើង​ខ្លាំង ទើប​យើង​អាច​ទៅមុខ​បាន​ទៀត។ ជីវិត​​​ដែល​រស់នៅ​ធ្វើជា​ជនរងគ្រោះ​នៃ​ចិត្តទន់​ខ្សោយ គឺ​វេទនា​ខ្លាំង​ណាស់។

ឈ្នះ​ការឈឺចាប់ ស្មើនឹង​ខ្លាំង​     117

បើ​យើង​អាចយ​កឈ្នះ​ការឈឺចាប់​បាន អ្វី​ក៏​យើង​អាច​ធ្វើ​បាន​ដែរ។ បើ​ចិត្ត​ខាងក្នុង​យើង​ខ្លាំង​ហើយ គ្មានឡើយ​អ្វី​ដែល​អាច​ធ្វើ​ឱ្យ​យើង​ចាញ់​បាន​ឡើយ។

ល្អ​ហើយ ត្រូវ​ខ្លាំង​ទៀត​     122

យើង​អាច​ស្អប់​សត្រូវ តែ​កាលៈទេសៈ​ចាំបាច់​ខ្លះទៀត យើង​ក៏​ត្រូវ​ចេះ​សម្តែង​ធ្វើ​ស្អប់​មិត្ត​ល្អ​ដែល​អវិជ្ជា​ខ្លះ​ផង​ដែរ។

មិត្តភាព និង​ផលប្រយោជន៍​     125

សម្គាល់​កល្យាណមិត្ត​តាមរយៈ​ពាក្យ​សម្តី​ដាស់តឿន ហើយ​សម្គាល់​សត្រូវ​តាមរយៈ​ពាក្យ​សរសើរ​ផ្អែមល្ហែម​គ្រប់ពេល។ អ្នកជា​មិត្ត​ពិតនឹង​ស្តី​ប្រាប់​យើង បើ​ឃើញ​យើង​ខុស តែ​អ្នក​ដែល​ជាស​ត្រូវ នឹងបណ្តោយ​ឱ្យ​យើង​ប្រព្រឹត្ត​ខុស។

អ្នក​ខ្លាំង​ត្រូវ​ធ្វើល្អ ឬធ្វើ​អាក្រក់?     128

ល្អ តែ​ខ្សោយ គង់​នឹង​ត្រូវ​ដួល​ដោយសារ​មនុស្ស​អាក្រក់។ អាក្រក់ហើយ​ខ្លាំង​ទៀត នឹង​ក្លាយទៅជា​អ្នកសាង​បាបកម្ម​ធ្ងន់ រហូតដល់​ចុងក្រោយ​ធ្លាក់​នរក។

ប្រឈមមុខ​     131

បញ្ហា​នឹង​នៅតែ​ជា​បញ្ហា បើ​យើង​មិន​ប្រឈមមុខ​ដោយ​ក្លាហាន​​ដោះស្រាយ។ បញ្ហា​តូច​នឹង​ក្លាយទៅជា​ធំ បើ​យើង​ទុក​បញ្ហា​តូច​ចោល​យូរ​ពេក។ កាលៈទេសៈ​ខ្លះ ការ​អត់ធ្មត់​ចំពោះ​បញ្ហា​​ខ្លះ​មិនមែន​ជា​ដំណោះស្រាយ​ល្អ​ឡើយ។

កុំ​ស្អប់ខ្ពើម​ភក់​ដី​     135

ប្រយ័ត្ន​តែ​ចង់​ស្រួល​ពេក ប្រែ​ទៅជា​លំបាក​នៅ​ថ្ងៃក្រោយ។

តើ​ខ្ញុំ​កាច?     139

ដៃ​ទាំងពីរ​ទុក​ឱ្យ​ទំនេរ​ធ្វើអ្វី? ជើង​ទាំងពីរ ទុក​ឱ្យ​អង្គុយ​ធ្វើអ្វី? យក្ស​ក្នុង​ខ្លួន ទុក​ឱ្យ​ដេក​ឥតប្រយោជន៍​ធ្វើអ្វី?

ជីវិត​ត្រូវតែ​ក្លាហាន​     143

អ្នក​ខ្លាំង​ក្នុង​លោក​ទាំងអស់ សុទ្ធតែ​យកជីវិត​មក​ប្តូរ ទើប​រស់​នៅ​បាន មានឈ្មោះ​ជា​គំរូ​នៃ​ជន​ទូទៅ​បាន។

សម្រេច​ជ័យ តែ​ចិត្ត​មិន​អំនួត​     146

ពែង​ទទេ​ងាយស្រួល​កាន់​ជាង​ពែង​ដែល​មាន​ទឹក​ពេញ​គែម។ កាំបិត​កាន់តែ​មុត កាន់តែ​ស្រួយ។ ទ្រព្យសម្បត្តិ​មាន​កាន់តែ​ច្រើន កាន់តែ​ពិបាក​ការពារ។ ចិត្ត​អំនួត​តែងតែ​បង្កើត​បញ្ហា។ ពេល​បំពេញការងារ​សម្រេចជោគជ័យ​ហើយ ចូរ​គេច​ចេញ​ឱ្យ​ឆ្ងាយ ដ្បិត​នេះ​ជា​មាគ៌ា​ទៅ​រក​ឋានសួគ៌។

កុំ​ខ្ចី​ដង្ហើម​អ្នកដទៃ​ដក​     150

ខ្លួនទីពឹងខ្លួន ហើយ​គ្មាន​នរណា​អាច​ជួយ​នរណា​បាន​ឡើយ។ ចង់​ដកដង្ហើម​បន្ត​ទៀត ត្រូវ​ចេះ​ប្រឹង​ដោយខ្លួនឯង និង​កុំ​ខ្ចី​ដង្ហើម​អ្នកដទៃ​ដក។

ស្មារតី​លះបង់​     154

ចូរ​ត្រៀមខ្លួន​លះបង់ បើ​ចង់ឱ្យ​ខ្លួនឯង និង​សង្គម​រីកចម្រើន។

មើលទៅ​ជីវិត​     156

អ្នក​ទស្សនវិជ្ជា ឆ្កួតវង្វេង​នឹង​ពិភព​គំនិត រហូត​ភ្លេច​ពី​អារម្មណ៍​​មនោសញ្ចេតនា និង​សេចក្តី​ស្រឡាញ់។ អ្នក​មាន​មនោសញ្ចេតនា ត្រូវ​អារម្មណ៍​មនោសញ្ចេតនា​គ្រប​សង្កត់​គំនិត រហូត​ធ្វើការងារ​ភ្លេច​ប្រើប្រាស់​នូវ​គំនិត។ ពេល​​​យើង​ប្រើ​​ខួរក្បាល​គិតពិចារណា ចូរ​កុំ​ភ្លេច​យកដៃ​ស្ទាប​បេះដូង​ខ្លួន​ឯង​​ផង។

សង្គ្រាម​ជីវិត​     159

ប្រឹង​ធ្វើ​ឱ្យ​អស់ពី​លទ្ធភាព រី​ឯលទ្ធផល​ទុក​ឱ្យ​ព្រហ្មលិខិត ហើយ​​សំខាន់​រក្សា​ចិត្ត​មិន​តក់ស្លុត គំនិត​វៃ ផ្ចង់​អារម្មណ៍​ឱ្យ​មូល។

មើលឃើញ និង​គិតឃើញ​     161

ពេល​ចំណេះ​យើង​នៅ​ខ្សោយ ចង់​រស់នៅ​ជីវិត​ដ៏​ប្រសើរ​មួយ គឺ​ត្រូវ​មាន​វិន័យ ក្រឹត្យក្រម ក្បួនខ្នាត តែ​ដល់ពេល​យើង​ចេះដឹង​ជ្រាលជ្រៅ​ហើយ មិន​ចាំបាច់​រស់នៅ​មាន​ក្បួនខ្នាត​ច្រើន​ទេ។​ អ្នក​ចេះដឹង​ពិតប្រាកដ​លែង​ក្លាយទៅជា​មនុស្ស​របស់​ដែន ឬជាតិសាសន៍ ឬប្រទេស​ណាមួយ​ហើយ ព្រោះ​បុគ្គល​បែប​នេះ​មិន​ល្មើស មិន​បំពាន និង​មិន​ធ្វើ​អាក្រក់​ចំពោះ​សព្វ​សត្វ។

ផុត​ទុក្ខ ដើរ​ហួស​សប្បាយ​     165

បើ​ផុត​ទុក្ខ ឬបើ​ផុត​សប្បាយ គឺ​សំដៅ​ដល់ “ស្ងប់”។

ស្អប់​ស្រឡាញ់ ចាញ់​ឈ្នះ ខុសត្រូវ​     168

បើ​យើង​ជា​មនុស្ស​ល្អ​ហើយ ចូរ​កុំ​ខ្លាច​ខុសគេ ឬខ្លាច​គេ​ស្អប់ ពីព្រោះ​អ្នក​ដែល​រស់នៅ​ខ្លាច​គេ​ស្អប់ ឬខ្លាច​គេ​ថា​ខុសពី​គេ គឺ​មិនទាន់​ស្គាល់​សេចក្តីល្អ​ពិតប្រាកដ​ទេ។

ចិត្ត​អវិជ្ជា​     173

ចូរ​ចំណាយពេល​អង្គុយ​គិត​ឡើងវិញ​នូវ​ពាក្យ​ខ្មែរ​ដែល​ថា “ចាស់​​ចិត្ត​ចាស់គំនិត” និង​ទស្សនៈ​មួយទៀត​គឺ “ខួរក្បាល​បណ្ឌិត​ ចិត្ត​​កូនក្មេង”។

ចេះ និង​មិន​ចេះ​     177

ចង់​ចេះ វា​ស្រួល​ទេ តែបើ​ចង់​ត្រូវគ្នា យល់​ពីគ្នា មិន​មើលងាយ​គ្នា ចេះ​ស្រឡាញ់​គ្នា ទើប​វា​ពិបាក។

ឈឺចាប់​ព្រោះ​ចំណេះដឹង​វិជ្ជា​តក្កៈ     180

ហេតុផល​ខ្លះ​ស្តាប់​ទៅ​ហើយ ទំនង​ដូចជា​ត្រូវ តែ​ការពិត​គឺ​ខុស ហើយ​ជីវភាពរស់នៅ​របស់​មនុស្សលោក​ក៏​មិនមែន​សុទ្ធតែ​ប្រើ​ហេតុផល​រហូត​ដែរ។

វិបត្តិ​នៃ​ចំណេះ     184

ចរិត​អ្នកចេះដឹង​ខ្លះ​យកចំណេះ​ដឹង​មក​ធ្វើសង្គ្រាម​ពាក្យ​សម្តី សង្គ្រាម​ទស្សនៈ ឬសង្គ្រាម​ទិដ្ឋិ... ហើយ​មិនមែន​ជា​អ្នក​សន្តិភាព​និយម​ឡើយ។ មានចំណេះ​ដឹង តែ​មិន​មាន​សីលធម៌ ហើយ​អប់រំ​តែ​ខួរក្បាល តែ​មិនបាន​អប់រំ​ចិត្ត រមែង​នាំ​វិបត្តិ​ទុក្ខទោស​ដល់​ខ្លួនឯង គ្រួសារ និង​សង្គម។

ចំណេះដឹង​ខុស​     187

បើ​មានចំណេះ​ដឹង គឺ​ត្រូវតែ​បំពាក់​ឱ្យ​ខ្លួនឯង​នូវ​សីលធម៌ គុណធម៌ ការគោរព​ឱ្យ​តម្លៃ​មនុស្ស។ យើង​នឹង​រក​ផ្លូវត្រូវ​វិញ ឬងាក​មករ​កចំណេះដឹង​ត្រឹមត្រូវ​វិញ បើ​យើង​ជា​មនុស្ស​ដែល​មានគុណ​ធម៌ និង​សីលធម៌។

អ្នក​ជាប់ជំពាក់​នឹង​ចំណេះដឹង​     190

គ្រាន់តែ​ចេះ​លើសគេ មានចំណេះ​ដឹង​លើសគេ មិនទាន់​ចាត់​ទុកថា​ជា​ឧត្តម​ជន​នៅឡើយ​ទេ តែ​លុះត្រា​ណា​យើង​ប្រើប្រាស់​ចំណេះដឹង​ឱ្យ​កើតជា​ប្រយោជន៍​ដល់​ជន​ដទៃ ទើប​ជា​គុណ​តម្លៃពិត​នៃ​ចំណេះដឹង។

រៀប​ចរិត ប្រិត​កិរិយា​     195

បើ​ចង់​ជួយ​អ្នកក្រ យើង​ត្រូវ​ប្រឹង​ឱ្យ​មាន។ បើ​ចង់​ជួយ​អ្នក​ល្ងង់​ យើង​ត្រូវ​ប្រឹងរៀន​ឱ្យ​ចេះ។ បើ​ចង់ឱ្យ​សង្គម​មាន​សីលធម៌ យើង​កុំ​ច្រឡើសបើស។ បើ​ចង់ឱ្យ​សង្គម​សកម្ម យើង​​កុំ​ខ្ជិលច្រអូស។ បើ​ចង់បាន​សង្គម​អភិវឌ្ឍ យើង​កុំ​នៅ​នឹង​ថ្កល់។

ចេះ​ប្រឹង ចេះ​បណ្តោយ​     199

បើកុំតែ​បាន​ស្គាល់​ខ្លួនឯង​ថា​មិនមែន​ខ្លួន កុំអី​មិនដឹង​ថា​ជីវិត​នេះ​ត្រូវ​ព្យុះ​បក់​ទៅដល់​ត្រើយ​ណា​ទេ។ សម្រាប់​ខ្ញុំ ជីវិត​នេះ​គ្មាន​ផ្អែម​គ្មាន​ប្រៃ​ទាល់តែសោះ តែ​មានតម្លៃ​ក្នុង​ការរស់នៅ​ប្រើ។

ស្ងប់​មែន ឬសម្តែង​ធ្វើ​ស្ងប់?     203

ភាព​ល្ងង់ខ្លៅ​របស់​យើង គឺជា​ទ្រព្យ​ដ៏​មានតម្លៃ​បំផុត​របស់​អ្នកចេះដឹង​ដែល​មានចិត្ត​ទុច្ចរិត។ ពេល​យើង​ឆោតល្ងង់ មិន​ប្រឹងរៀន​សូត្រ យើង​រមែង​ងាយ​នឹង​ចាញ់បោក​ការ​សម្តែង។

រៀន​ពី​វិធី​រស់​ដ៏​ល្អ​     208

ឱ្យ​តែ​យើង​នៅ​រស់ គឺ​ត្រូវ​រៀន​រាល់ថ្ងៃ​ពីរ​បៀ​បរស់​ដ៏​ត្រឹមត្រូវ។

សុចរិត​ភាព​     212

សង្គម​ខ្លះ​វាយតម្លៃ​មើល​មនុស្ស​តាម​រយៈ​ទ្រឹ​ស្តី “ត្រី​មួយ​ត្រក ស្អុយ​​ទាំងអស់”។ យុវជន​ត្រូវតែ​ជា​មនុស្ស​ដែល​ចេះ​មើល ចេះ​សម្គាល់​មិត្ត​និង​សម្គាល់​សត្រូវ​ឱ្យ​ច្បាស់។

ការ​គាំទ្រ?     216

អ្នក​ដែល​គ្មាន​ចំណេះដឹង​ផ្នែក​សាសនា មិនថា​ស្ថិត​ក្នុង​កម្រិត​អប់រំ​ថ្នាក់​ប្រាជ្ញាឈ្លាស​វៃ​ប៉ុនណា​ទេ គឺ​ហែល​ឆ្លង​សមុទ្រ​តណ្ហា​មិន​ផុត​ទេ។

ចង់បាន​ការ​គាំទ្រ?     220

ភាព​ល្បីល្បាញ បើ​យើង​ឱ្យទៅ​មនុស្ស​ឆ្កួត សង្គម​ទាំងមូល​នឹង​ឆ្កួត។ ប៉ុន្តែ​បើ​យើង​ម្នា​ក់ៗគាំទ្រ​មនុស្ស​ល្អៗ គឺ​ភាព​ល្បីល្បាញ​របស់​មនុស្ស​ល្អ នឹង​នាំផល​ប្រយោជន៍​ដល់​សង្គម​ទាំងមូល។

មន្ត​ស្នេហ៍​នៃ​ភាពជា​គំរូ​     222

ពាក្យ​ចុងក្រោយ​របស់ខ្ញុំ “អ្នកខ្លះ​មានចំណេះ​ពេញពោះ មាន​សមត្ថភាព​ខ្ពស់ តែបើ​ខ្វះ​ជំនាញ​នៃ​ភាពជា​អ្នកដឹកនាំ គឺ​ប្រៀប​ដូចជា​សម្ល​ខ្វះ​អំបិល”។

ស្នាម​អនុស្សាវរីយ​     226

ជីវិត​មាន​មួយ​ដូចគ្នា តែម្នាក់​ស្លាប់​ឈរ រី​ឯម្នាក់ទៀត​ស្លាប់​ដេក។ ម្នាក់​ស្លាប់​នៅ​សមរភូមិ លើ​ខ្នង​សេះ និង​ម្នាក់ទៀត​ស្លាប់​នៅ​លើ​គ្រែ។

ចរិត​មេដឹកនាំ​     228

ឧត្តម​ជន​មានគុណ​លក្ខណៈ​ប្រសើរ​គ្រប់យ៉ាង រី​ឯមនុស្ស​ទុជ៌ន​​ពុំ​មានគុណ​លក្ខណៈ​ល្អ​ប្រសើរ​ឡើយ។ កាលបើ​ដូច្នោះ ការគោរព​ឧត្តម​ជន​តែម្នាក់ គឺ​ប្រសើរ​លើសលន់​ជាង​ការ​គោរព​​ទុជ៌ន​រាប់ពាន់​នាក់។

ស្រឡាញ់​នឹង​សម្តី?     231

រសផ្អែម​នៃជា​តិ​ស្ករ តែង​ហៅ​ស្រមោច រី​ឯការ​ចងកំហឹង ចង​គំនុំ បែកបាក់​គ្នា​របស់​អ្នកដឹកនាំ​ប្រឆាំង​–ស្រប រមែង​ហៅ​បរទេស​​ឱ្យមក​ឈ្លានពាន​ជាតិ​ខ្លួនឯង។

កុំ​ដេក​លើ​កម្រងផ្កា​     237

សង្គម​យើង​ពុំ​ទាន់​អាច​ឱ្យ​នរណា​ម្នាក់​មានឱកាស​ដេក​មាន​មោទកភាព​លើ​កម្រងផ្កា​ពេក​នៅឡើយ​ទេ។

ពាក្យពេចន៍​ចុងក្រោយ​